şimdi bence tüm ilahi dinlerin mottosu da budur. değildir. evet 1 saniye içinde fikir değiştirdim. batının en hızlı fikir değiştiren kovboyuyum. dinlerin amacı iyi insan olmandır. 1000 sene öncesinin ahlak kavramlarıyla ahlaklı olmandır da belki. ama genelde iyi insan olmanızı öğütler, kötülükten sakının der.
ama yani bence kötü insan olmamak da yetebilir zira fazlasyla kişisel bir dünyada yaşıyoruz. yani ateistliği ahlaksızlıkla, kötü insan olmakla karıştıran bazı insanlar da var. ama birçok dindar geçinenden daha iyi ve ahlaklı yaşayan ateistler de tanıyorum. o yüzden demem o ki nihai amaç bence "kötü olmamak"tır. bu kendiliğinden iyiyi getirir diye düşünüyorum. ha şimdi diyeceksiniz "iyilik ve ahlak göreceli de kötülük değil mi?" off çok köşeye sıkıştırıcı sorular soruyorsunuz ama. buna cevabım "genel-geçer iyi kavramları zaten olumsuzluk ekleriyle oluşturulmuştur. 'çalma', 'öldürme', 'dedikodu yapma' vs. o yüzden bence zaten kötü davranışlar daha genel-geçer tanımlara sahip ve otamatikman kötülük yapmayınca iyilik yapıyorsunuz.
peki şimdi kötü olmayan ama iyi de olmayan insanlar var. mesela adam hiçbir kötü harekete girişmiyor ama bunu evden dışarı çıkmayıp video oyunları oynayarak yapıyor. bu insana kötü diyebilir miyiz? iyi diyebilir miyiz? ne diyebiliriz? bence dediğim gibi kişisel bir sorundur bu; ve kötülük yapmayan bir insan özünde iyidir. geri kalan davranışları psikolojik sorunlara veya kişisel bazı ahlak çıkarımlarına dayanabilir. altruizm veya pragmatizm veya utilitarianizm gibi mesela. ama bu ideolojiler ve ahlak çıkarımları o insanı kötü olarak yargılamaya sürüklememeli bence bizi.
özet geç dediğinizi duyar gibiyim. şöyle bitireyim o zaman: hayatın nihai amacı iyi olmak değil kötü olmamaktır. bunu tanrılara inanmayarak da yapabilirsiniz ama çok isterseniz bu konuyla alakalı yazılmış 4 tane kitap var. yanlış yorumlamamak şartıyla feyz alabilirsiniz.
off son satır çok didaktik konuştum. böyle olsun istememiştim. uykum var affedin.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder